Ew. Św. Mateusza –https://www.biblijni.pl/Mt,27,32-34
W 326 r. Helena, matka Konstantyna Cezara Bizancjum, przybyła do Jerozolimy, która przekształciła chrześcijaństwo w religię państwową w Cesarstwie Rzymskim. Według tradycji chrześcijańskiej to ona odkryła w jaskini pozostałości krzyża, na którym ukrzyżowano Jezusa. Cesarz Konstantyn nakazał wzniesienie kościoła na grobie, który przekroczyłby jego piękno i wielkość w stosunku do każdego innego kościoła na świecie. Przez dziesięć kolejnych lat, trwała jego budowa – od 326 do 335, j została zainaugurowana podczas wielkiej ceremonii, 14/09.335 święto zaznaczające jej otwarcie -ENCAENIA ,odbywa się poprzez 8 dni od 13 do 20 września
- Kościół został uszkodzony w 614 r. Podczas inwazji perskie
- W 1009 r. Kościół został zniszczony do fundamentów przez al-Hakima w Amar Allah, fatimskiego władcy Egiptu, dynastii szyitów, który wydał rozkaz zniszczenia kościołów i synagog.
- W roku 1048 został odbudowany przez cesarza Konstantyna IX Monomacha. Dodał bramę od południa.
- Kiedy krzyżowcy podbili Jerozolimę w 1099 r., Odnowili kościól i zainaugurowali w 1149 r., W rocznicę podboju Jerozolimy, za panowania Królewny Lissendy.
Krzyżowcy pozostawili dziedziniec Golgoty i rotundę, ale zrezygnowali z Bazyliki Heleny i pozostawili kierunek wejścia od południa.Podwórze, które widzimy przed sobą, to podwórze zbudowane przez krzyżowców: (Od Punktu 37 na mapie ) -
W XIII wieku muzułmanie ustawili jedno wejście od południa i zamknęli drzwi w dodatkowych wejściach.
- W 1808 r. Wybuchł wielki pożar, Grecy wyremontowali kościół
8 lutego 1852 r. Sułtan opublikował „Oświadczenie o status quo”, które obowiązuje do dziś, zgodnie z którym sytuacja panująca w świętych miejscach, gdy deklaracja jest ważna, oznacza, że praw nie można zmienić.
Nad nagłówkami filarów znajdowały się kiedyś marmurowe płyty z pięknymi płaskorzeźbami, po trzęsieniu ziemi w 1927 r. Brytyjczycy ,panujący w Palestynie przenieśli je do Muzeum Rockefellera –znajdujące się poza murami w Jerozolimie ©